De ezel in onszelf

Samen met ezel Lodewijk, en als bagage alleen wat kleren en een tent, liep ik in drie maanden tijd van Parijs naar Groningen over het Martinuspad. Een gloednieuwe route door Europa langs erfgoed van oorlog en vrede, en monumenten vernoemd naar de legendarische Sint Maarten. Toen ik aan de 1234 kilometerlange tocht begon, was pas één pelgrim mij voorgegaan.

Ik ben theatermaker en de reizen die ik maak, vormen de inspiratie en voedingsbodem voor mijn voorstellingen en boeken. Deze reis – Bonne Route! – is de derde van een drieluik van Europese reisprojecten die ik door de jaren heen ondernam. Iedere reis had een specifiek thema. Voor Bonne Route! onderzocht ik in de geest van Sint-Maarten de vraag wat delen en saamhorigheid vandaag de dag betekent. Wij leven in vrijheid en in grote welvaart, maar hoe solidair zijn we met elkaar? Is het allemaal zo ik-gericht en individualistisch als je vaak hoort? Dat ging ik onderzoeken en aan den lijve ondervinden.
De reis was intensief, soms zelfs heftig te noemen met dagelijks onzekerheid en ontberingen. De fysieke en mentale uitputtingsslag vraagt veel doorzettingsvermogen. En ik moest mezelf kwetsbaar op durven stellen. Als je wezenlijke ervaringen wil opdoen, jezelf en de wereld onder de loep wilt nemen om een essentiële verandering te bewerkstelligen, dan kun je het jezelf niet te gemakkelijk maken.

Afbeelding: Tjerk Ridder

Op de bonnefooi

Dit keer wilde ik het concept van de reis zo eenvoudig mogelijk houden en als een moderne pelgrim onderweg gaan. Ik was benieuwd naar wat het met me zou doen als ik de weg te voet af zou leggen, zou vertragen in het tempo van de menselijke maat.
Op de bonnefooi, zonder strak omlijnd plan zou ik gewoon het pad volgen, precies zoals dat in vroeger dagen gegaan moet zijn. Wie en wat ging ik onderweg tegenkomen? Waar vond ik eten en drinken en waar zou ik de nacht doorbrengen?

Geen zin meer

We zijn een week onderweg als we in Monneville aankomen, een dorp in Noord-Frankrijk. Daar is aan het begin van de avond de bakker gelukkig nog net open, en ik bestel een koud drankje en een versnapering. Zonder dat ik er om gevraagd had, krijg ik er een stokbrood en koekjes bij. We eten in het gras van het dorpsplein en gaan daarna op zoek naar een slaapplaats. Een paar vriendelijke dorpelingen leiden ons naar het lokale sportterrein, waar we onder een afdak kunnen liggen. We hebben er geen water en geen elektriciteit, maar wel een fantastische zonsondergang boven de weidse korenvelden. Rond middernacht kruip ik in mijn slaapzak op mijn dunne slaapmat.
‘s Morgens voelt mijn lijf stram aan van de nacht op het beton in de buitenlucht. Ik wrijf over de blaren op mijn hielen, wreef en voetzolen. Mijn ontbijt bestaat uit wat er over is van de bakker. Jammer, geen douche en geen koffie.
Lodewijk en ik wandelen in de richting van het dorpje Fleury, maar ik merk dat ik nogal chagrijnig ben. Ik heb er even totaal geen zin meer in. Geen douche in de ochtend is geen ramp, maar geen koffie, daar ga ik echt slecht op. Thuis heb ik verse koffie met één druk op de knop! Een goede cappuccino. Maar waar haal ik die vandaan? Al wandelend stel ik mijn wens bij: filterkoffie mag ook. Zwart. Nog wat later wordt het een Senseo, oploskoffie, het maakt me allemaal niet meer uit. Als er maar koffie komt, en snel!

Afbeelding: Tjerk Ridder

 

 

Ik was benieuwd naar wat het met me zou doen als ik de weg te voet af zou leggen, zou vertragen in het tempo van de menselijke maat

Recht op koffie

Dan hoor ik mezelf ineens woest door het lege Noord-Franse landschap roepen: GODNONDEJU! Ik heb RECHT op KOFFIE! Deze noodkreet maakt op Lodewijk weinig indruk, maar vreemd genoeg wel op mezelf. Als een boemerang kaatsen de woorden in mijn gezicht terug. Wat erg… Waarom heb ik er recht op? Omdat ik het gewend ben? Het is confronterend dat ik zo afhankelijk ben van mijn dagelijkse bakkie troost. Een beetje geschrokken loop ik door en denk na over waar ik eigenlijk allemaal recht op denk te hebben. Schoon drinkwater, een douche, elektriciteit, lekker en gezond voedsel, toegang tot kennis en informatie, goede beschikbare gezondheidszorg, een gezonde omgeving en een veilig thuis. Er is veel in mijn dagelijkse leven waar ik totaal gewend aan ben geraakt, maar hoe normaal en vanzelfsprekend is dat?
Tijdens deze mijmering komt er een oude Renault-bus langzaam naast me rijden en word ik aangesproken door de donkerblonde vrouw achter het stuur. Door het open raam vraagt ze of ik wat nodig heb. Ze stelt zich voor als Sophie en woont met haar ouders even verderop. Ze hebben ook een ezel, Nora. ‘Hoe heet jouw ezel?’ vraagt ze vriendelijk.
‘Heb je soms zin in koffie?’
De vraag spoelt als een welkome warme golf over me heen.

Loslaten

Even later zet ik Lodewijk in de weide bij ezel Nora. De vader van Sophie, Jean-Michel, helpt me terwijl Sophie koffie zet. Jean-Michel is beeldhouwer. Hij heeft een vriendelijk gezicht, een volle bos grijs haar en een grote baard, echt zoals je je een beeldend kunstenaar zou voorstellen. Even later komt ook de oma van Sophie binnen en roept luid: ‘J’arrive, j’arrive!’ Ik word vrolijk van dit oer-Franse tafereel.

Ik mag gebruik maken van hun douche en krijg een rondleiding. Dit huis, La Cloche genaamd, was in 1997 nog een ruïne en ze hebben het sindsdien steen voor steen eigenhandig weer opgebouwd. Alles is met veel aandacht en originaliteit gerestaureerd. Na de typisch Franse lunch van baguette et confiture nemen we afscheid. Lodewijk en ik wandelen samen met Louise, het jongere zusje van Sophie, door korenvelden en een zinderende hitte naar het volgende dorp. De blonde Louise heeft een hoedje op en wil graag mijn gitaartas op haar rug dragen. Lodewijk loopt in een sjokgangetje achter ons aan.

Ik bedenk me dat deze reis opnieuw een mix is van een worsteling met allerlei magische ontmoetingen die terloops samen lijken te vallen. Zo heb ik het ook ervaren bij mijn eerdere reisprojecten Trekhaak gezocht! en Sporen van vrijheid. Het vraagt weer volle overgave en volledig vertrouwen en dat is ondanks de eerdere ervaringen toch weer wennen. Het grote loslaten van mijn verwachtingen en dagelijkse gangbare gewoonten is begonnen.

Afbeelding: Laura Fokkema

Jezelf kwetsbaar opstellen

Door de wijze waarop ik reisde, moest ik mezelf onderweg steeds opnieuw kwetsbaar opstellen en openstellen. En daarbij ook steeds weer een hulpvraag durven neerleggen. ‘Weet u misschien een overnachtingsplaats? Weet u misschien waar ik iets kan eten of drinken?’
Van nature stel ik me niet graag zo kwetsbaar en afhankelijk op, maar interessant genoeg is het blijkbaar wel nodig om deuren letterlijk en figuurlijk te openen. Er blijken dan vele mensen in staat om hulp te bieden. Maar daarvoor moet je jezelf dus wel eerst laten kennen.

Het hielp natuurlijk enorm dat ik Lodewijk bij me had. Veel mensen kwamen spontaan op hem af, wilden hem aaien en kregen dan een glimlach op hun gezicht. Daar zorgde dat zogenaamde domme en koppige dier met de lange oren voor. Blijkbaar zit de ezel diep in ons menselijk DNA verweven. We kennen hem niet alleen uit sprookjes, maar ook uit de Bijbel, volksverhalen, poëzie en mythologische verhalen. Een ezel is dan vaak een sober armeluisdier met een lage status. Of de ezel wordt opgevoerd als een spotdier. Je zou kunnen zeggen dat de ezel de hofnar is onder de dieren.

Deze kenmerken, of ze nu kloppen of niet, hebben tot gevolg dat mensen voelen dat ze zich niet anders hoeven voor te doen in het aanschijn van een ezel, zich niet mooier hoeven te tonen dan ze werkelijk zijn. De ezel heeft tenslotte een lage status en hoef je niet serieus te nemen. Dat heb ik onderweg met Lodewijk aan den lijve ondervonden. Hij is aaibaar, ontwapenend en hij tovert vaak een glimlach op het gezicht van de mensen om hem heen.
Niet iedereen kan altijd een ezel bij zich hebben, maar misschien moeten we meer op zoek naar de ezel in onszelf. Naar het zonder status of titel, maar het aaibare, het ontwapenende en vaker met een glimlach op ons gezicht.

Kijk hier de video die Tjerk maakte van zijn bezoek aan de zusjes Sophie en Louise, hun oma en vader Jean-Michel. Op zijn Youtube-kanaal staan alle vlogs die hij onderweg maakte.

Het Bonne Route!-boek tevens album is verkrijgbaar bij alle boekhandels en in de Tjerk Ridder-webshop.
Voor de actuele speellijst van de Bonne Route!-voorstelling kijk op Tjerkridder.com

Afbeelding: Marike van Pagée
Scroll naar boven